جدول محتوا
Adware (بدافزار تبلیغاتی) چیست؟
Adware یا بدافزار تبلیغاتی، برنامۀ ناخواسته و خودکاری است که برای رصد رفتار کاربران آنلاین، طراحی میشود و آنها را با تبلیغات هدفمند، بنرها و پنجرههای پاپآپ مواجه میکند. مشکلات ناشی از Adware، معمولاً در کامپیوترها رخ میدهد؛ اما نفوذ این برنامهها، به دستگاههای تلفن همراه نیز غیرمعمول نیست.
چگونه Adware، به دستگاه شما راه پیدا میکند؟
بهطور معمول، Adware از طریق محتوای دانلودشده (مثل هر نرمافزار اشتراکی یا رایگان) که ورودی را برای برنامههای مخرب شخص سوم (Third Party) باز میکند، به دستگاهها نفوذ میکند. این برنامهها ممکن است بدون اطلاع شما، بدافزار تبلیغاتی را بهصورت پنهانی، روی دستگاه شما نصب کنند. توسعهدهندگان برنامهها میتوانند هربار که تبلیغی نمایش داده میشود یا روی آن کلیک میشود، درآمد کسب کنند. این موضوع حتی شرکتهای معتبر را نیز ترغیب میکند تا Adware را در نرمافزارهای خود بگنجانند.
نشانههای وجود Adware
چگونه بفهمم که دستگاه من، به Adware آلوده شده است؟
شناسایی Adware نباید خیلی دشوار باشد؛ زیرا این برنامه، بهطور طبیعی خود را نشان میدهد. دستگاه شما ممکن است به Adware آلوده شده باشد، اگر:
- با کاهش چشمگیر سرعت و عملکرد دستگاه خود روبهرو هستید.
- با تبلیغات پاپآپ مواجه میشوید؛ حتی اگر درحال وبگردی نباشید.
- از شما باجخواهی میشود یا اخطارهایی را از طریق برنامههای ناشناس، همراه با هشدارهای فوری دریافت میکنید.
- با کاهش عملکرد دستگاه روبهرو هستید (گاهی اوقات Adware، دسترسی به ابزارها و تنظیمات دستگاه را محدود میکند).
- ظاهر شدن ناگهانی افزونهها و نوارابزارهای جدید (تولبارها) را در مرورگر خود مشاهده میکنید (به احتمال زیاد، بدون مجوز شما).
- پی میبرید که دستگاه شما، پیوسته خراب میشود.
نشانههای وجود Adware در تلفن همراه
درصورت آلودگی با Adware، تلفن همراه شما، دچار مشکلات مشابهی میشود. به احتمال زیاد، Adware مسبب این مشکلات است، اگر:
- تلفن همراه شما، در باز کردن برنامهها یا انجام وظایف معمول، کند شده است.
- باتری تلفن همراه شما بهسرعت خالی میشود.
- صورتحساب مرتبط با مصرف داده، در پایان ماه، رقم بالایی دارد.
- تعداد زیادی پاپآپ تبلیغاتی و صفحههای جدید، در تلفن همراه شما باز میشوند.
نکته: نرمافزارها را فقط از وبسایتهای معتبر و امن دانلود کنید و مطمئن شوید که جدیدترین نسخۀ نرمافزار آنتیویروس را نصب کردهاید تا از آلوده شدن سیستم خود به Adware جلوگیری کنید.
آیا Adware، یک ویروس است؟
Adware، از نظر فنی، ویروس نیست و گاهی حتی مفید، معتبر و قانونی است؛ بااینحال برای قربانیان، مشکلاتی ایجاد میکند. انواع نامناسب Adware ممکن است تمام قدرت پردازش و دادۀ سیستم شما را از بین ببرد و سرعت آن را بهگونهای کم کند که غیرقابل استفاده باشد. همچنین، بهعنوان دروازهای برای سایر انواع بدافزارها و حملههای مرد میانی (Man-in-the-Middle) عمل کند.
بهطور معمول Adware، بهاندازۀ تروجانها، کرمها، روتکیتها و باجافزارها مخرب نیست و بیشتر، مزاحم محسوب میشود. بااینحال، برخی از Adwareها ممکن است برای جاسوسی تهاجمی، جمعآوری دادهها و نظارت استفاده شوند که در این صورت برای قربانیان، بسیار زیانبار است.
انواع Adware
Adware معمولاً ناخواسته است؛ اما همۀ انواع آن، غیرقانونی نیست و در واقع این نوع بدافزار، از آنچه انتظار دارید، رواج بیشتری دارد.
۱. Adwareهای قانونی متداول
Adwareهای قانونی متداول، یک مدل کسبوکار سودآور هستند. مدلهای پرداخت بهازای کلیک (PPC)، بهازای مشاهده و بهازای نصب، حتی توسط شرکتهای معتبر برای بازاریابی محصولات و ترویج نرمافزارهای رایگان استفاده میشوند؛ بااینحال، قانونی بودن آن، به رضایت کاربر بستگی دارد و کاربران باید بدانند که چه چیزی را دانلود میکنند. بدون اطلاع از قانونی بودن، Adware به یک مسئله و مشکل تبدیل میشود.
۲. PUPها (برنامههای بالقوۀ ناخواسته)
PUPها، نوعی Adware هستند که بدون اطلاع یا تمایل شما، در دستگاه شما باقی میمانند؛ حتی اگر برای دانلود آنها رضایت داده باشید. این برنامهها، لزوماً مخرب نیستند؛ اما میتوانند بستری را برای نفوذ بدافزارهای بیشتر به دستگاه شما، فراهم کنند و همین موضوع، آنها را به نقطهای خاکستری، از نظر قانونی تبدیل میکند.
۳. Adwareهای مخرب
Adwareهای مخرب، بیشترین آسیب را میرسانند. توزیعکنندگان این نوع بدافزار قصد دارند تا حد امکان، به اهداف خود دسترسی پیدا کنند. کمپینهای این Adware، بهطور معمول شامل جاسازی باجافزار یا تروجانهای مخرب درون Adware هستند. این Adware ممکن است مرورگر شما را هدف قرار دهد و صفحههای شما را با نوارابزارها و تبلیغات مسدود کند. این نوارابزارها، ممکن است شامل تروجانهایی باشند که جستوجوهای شما را از سایتهای قانونی، به نسخههای تقلبی که شبیه به سایتهای اصلی طراحی شدهاند، هدایت کنند؛ در نتیجه هنگام مرور اینترنت، مراقب باشید و همیشه آدرس سایتها را چندبار بررسی کنید.
چگونه Adware را از کامپیوتر حذف کنیم؟
بهترین دفاع در مقابل Adware، پیشگیری است. با وجود این، اشتباهاتی ممکن است رخ دهد و درک اینکه چگونه میتوانید Adware را از کامپیوتر خود حذف کنید، زندگی شما را آسانتر و دادههای شما را ایمنتر میکند.
در ابتدا، Adware بهطور معمول، خود را در فایلی جاسازی میکند که با مجوز شما یا بدون مجوزتان دانلود شده است. این فایل ممکن است بهصورت مخرب و همراه با روتکیتها باشد یا بهسادگی، در فایلهای ذخیرهشدۀ شما، جاسازی شده باشد.
بهمنظور حذف Adware بهصورت دستی، کاربران ویندوز باید:
- تمام نرمافزارهای درحال اجرا و مرورگرهای باز را ببندند.
- «Windows Task Manager» را باز کنند.
- گزینۀ «Processes» را انتخاب کنند تا لیستی از فایلهای درحال اجرا را ببینند.
- فایلهای مشکوکی را پیدا کنند که در پسزمینه درحال اجرا هستند. روی آنها کلیکراست کنند و «End Task» را انتخاب کنند.
- به «Control Panel» شخصی خود بروند و «Uninstall Program» را انتخاب کنند.
- برنامههایی را که به نظر مشکلساز هستند، انتخاب و حذف کنند.
بااینحال، این اقدامات ممکن است برای حذف کامل تهدید، کافی نباشند؛ بهویژه اگر Adware، قابلیت بازسازی خود را داشته باشد (یعنی حتی پس از حذف، دوباره فعال شود). همچنین، مهم است که یک اسکن جامع از سیستم خود، با استفاده از نرمافزار آنتیویروس انجام دهید. این نرمافزار، فایلهایی را که مشکل دارند، پیدا میکند و هرگونه اثری از آنها را از بین میبرد. مطمئن شوید که نرمافزار آنتیویروس شما، قابلیت مسدود کردن Adware را دارد و این تنظیمات، پیش از انجام اسکن، فعال باشند.
چگونه Adware را از اندروید حذف کنیم؟
وقتی Adware وارد سیستم میشود، ممکن است بر عملکرد تلفن همراه شما، تأثیر بسزایی بگذارد. برای پاککردن Adware از گوشی هوشمند اندروید خود، مراحل زیر را انجام دهید:
- تمام برنامههایی را متوقف کنید که در پسزمینه، درحال اجرا هستند و تمام صفحات باز مرورگر را ببندید.
- وارد تنظیمات شوید و به بخش مدیریت برنامهها (Application Manager) بروید.
- صفحۀ «Running» را انتخاب کنید و همۀ برنامههای درحال اجرا را با انتخاب گزینۀ «Force Stop» متوقف کنید.
- برنامهها یا فایلهای ناشناخته یا اخیراً نصبشده را پیدا کنید. سپس گزینههای «Clear Cache» و «Clear Data» را بزنید و در نهایت، آنها را حذف کنید.
همچنین، باید تاریخچۀ مرورگر خود را نیز پاک کنید. برای این کار، بهراحتی میتوانید:
- وارد مرورگر خود (مانند اینترنت اکسپلورر، گوگل کروم، موزیلا فایرفاکس و غیره) شوید و گزینۀ «Options» را انتخاب کنید.
- «Settings» را انتخاب کنید و به بخش «Privacy and Security» بروید.
- در این بخش میتوانید دادههای پنهان (Cache) خود را پاک و تاریخچۀ مرورگر را حذف کنید.
پس از انجام این مراحل، بهتر است دستگاه خود را مجدد راهاندازی کنید و برای اطمینان بیشتر، نرمافزار آنتیویروس را نصب کنید.
چگونه Adware را از آیفون حذف کنیم؟
حذف Adware از آیفون، بهسادگی سایر دستگاههاست؛ فقط مراحل آن، کمی متفاوت است. برای این کار، باید موارد زیر را انجام دهید:
- قبل از شروع فرایند حذف Adware، سیستمعامل iOS خود را به آخرین نسخه، بهروزرسانی کنید و دستگاه خود را مجدد راهاندازی کنید.
- «Settings» و سپس «General» را انتخاب کنید.
- گزینۀ «Clear History and Website Data» را انتخاب و تأیید کنید.
- هر برنامۀ مشکوک یا غیرقابل اعتماد را از تلفن همراه خود حذف کنید تا از بازگشت Adware، جلوگیری کنید.
پنج روش پیشگیری از Adware
Adware و پاپآپهای مرتبط با آن، در بهترین حالت، آزاردهنده هستند و در بدترین حالت، این قابلیت را دارند که دستگاه شما را از کار بیندازند. مانند بیشتر خطرات امنیت سایبری، بهترین دفاع در برابر Adware، پیشگیری است. بهمنظور جلوگیری از آلوده شدن کامپیوتر و سایر دستگاههای خود به بدافزارهای تبلیغاتی، جاسوسافزار و سایر بدافزارهای مخرب، باید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
۱. یک مسدودکنندۀ Adware نصب کنید: این ابزارها، از دانلود خودکار تبلیغات و سایر محتوای پاپآپ توسط مرورگر، جلوگیری میکنند و از مرورگر شما، در برابر بدافزارهای تبلیغاتی و ویروسهای مخرب همراه آن، محافظت میکنند.
۲. نرمافزار آنتیویروس خود را بهروزرسانی کنید: مجرمان سایبری، به عادتهای بد شما در فضای آنلاین، مانند کلیک روی لینکهای مخرب، بهروز نکردن نرمافزارهای امنیتی یا نداشتن چنین نرمافزارهایی، متکی هستند. بهروزرسانیهای جدید، از شما در برابر انواع جدید بدافزار و تاکتیکهای اخیر مجرمان سایبری، محافظت میکنند.
۳. به تبلیغاتی که کلیک میکنید، دقت کنید: قبل از کلیک روی لینکهای تبلیغاتی یا دانلود فایلها از اینترنت، بسیار دقت کنید. مطمئن شوید که آدرسها، با متن لینک مطابقت دارند و فقط از سایتهای امن دارای گواهی SSL استفاده میکنید (این سایتها، با «HTTPS» در ابتدای آدرس سایت و نماد قفل مشخص میشوند.)
۴. حالت ناشناس (Incognito Mode) را فعال کنید: حالت ناشناس، از آلوده شدن دستگاه به Adware جلوگیری نمیکند؛ اما از ذخیره شدن کوکیها توسط مرورگر شما، جلوگیری میکند. با افزایش کوکیها، دستگاه شما کند میشود و احتمال وجود ردیابی توسط بدافزارهای تبلیغاتی، افزایش مییابد.
۵. حافظۀ پنهان و کوکیهای مرورگر خود را پاک کنید: با پاک کردن منظم حافظۀ پنهان مرورگر خود، تأثیر کوکیهای خطرناک را کاهش دهید. این کار، به جلوگیری از ردیابی شما توسط کوکیهای Adware در اینترنت کمک میکند.
این مقاله، ترجمهای از سایت CrowdStrike است.